DE AFWIKKELINGSBEWINDVOERDER
Afwikkeling van uw boedel na overlijden is een flinke klus. Op de voet van artikel 4:142 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek kan een erflater echter bij uiterste wilsbeschikking één of meerdere executeurs benoemen. Op grond van lid 2 van datzelfde artikel kan, indien er twee of meer executeurs zijn benoemd, ieder van hen alle werkzaamheden alleen verrichten, tenzij de erflater anders beschikt.
Voorts heeft de executeur, op grond van artikel 4:144 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek, voor zover de erflater niet anders heeft beschikt, tot taak de goederen der nalatenschap te beheren en de schulden der nalatenschap te voldoen. Hieruit, zowel als uit artikel 4:142 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek, volgt dat de erflater kan beschikken verschillende executeurs verschillende taken te geven.
Deze verschillende taken en bevoegdheden maken de verschillende executeurs. De meest voorkomende is de beheersexecuteur, vroeger de executeur-testamentair geheten , maar we kennen ook de begrafenisexecuteur en de executeur-afwikkelingsbewindvoerder. Populair gezegd gaat het dan om een executeur met respectievelijk één (*), twee (**) of drie (***) sterren, zoals geclassificeerd door Prof. mr. dr. B.M.E.M. (Bernard) Schols.
VERSCHIL MET BEHEERSEXECUTEUR
De executeur-afwikkelingsbewindvoerder wordt door Schols (zie boven) ook wel de 'Turbo-executeur' of 'Drie-sterren'-executeur genoemd. Het is de executeur met de meest verregaande bevoegdheden van de drie. In feite heeft hij exact dezelfde bevoegdheden als de beheersexecuteur, maar wordt in het testament een afwikkelingsbewind ingesteld als bedoeld in artikel 4:153 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek, waardoor de executeur tevens bewindvoerder is en bijvoorbeeld ook de verdeling van de nalatenschap kan vorderen op grond van artikel 4:170 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek. Leden 2 en 3 van artikel 4:169 van het Burgerlijk Wetboek zijn van overeenkomstige toepassing. Werkt één der deelgenoten wiens toestemming is vereist, niet mee, dan ligt het op de weg van de executeur-afwikkelingsbewindvoerder machtiging te verzoeken aan de kantonrechter.
ZELFSTANDIG VERDELEN?
Dit laatste is essentieel. Nu de executeur-afwikkelingsbewindvoerder de verdeling kan vorderen, kan daarmee een impasse worden voorkomen, vaak veroorzaakt door onmin tussen de erfgenamen. Met andere woorden, óók als de erfgenamen het onderling niet eens zijn over de verdeling, kan daartoe op deze wijze toch worden overgegaan. Het voorkomt dat een vereffenaar moet worden benoemd op de voet van artikel 4:203 of 4:204 van het Burgerlijk Wetboek of dat de verdeling van de gemeenschap, als bedoeld in artikel 3:185 van het Burgerlijk Wetboek, moet worden gevorderd door een advocaat, met alle kosten van dien. De erflater is a priori vrij in welke aanvullende bevoegdheden hij de executeur-afwikkelingsbewindvoerder toebedeelt. Of dat betekent dat de executeur-afwikkelingsbewindvoerder ook de zelfstandige bevoegdheid, tot verdeling over te gaan, kan worden gegeven, is niet eenduidig te zeggen, omdat daarover binnen het notariaat de meningen (nog) verdeeld zijn (bekijk, indien u geïnteresseerd bent, deze uitspraak van de Hoge Raad). De auteur van dit blog is echter van mening dat dit wel degelijk kan (men vergelijke in dit verband B.M.E.M. Schols, Handboek Erfrecht, Deventer: Kluwer 2011, p. 570 XV.4.1.). Ook de executeur-afwikkelingsbewindvoerder is 'privatief', dat wil zeggen, met uitsluiting van anderen, bevoegd tot beheers- en (mogelijk) tevens beschikkingshandelingen.